Volop discussie tijdens het Grote GMO debat

Vanmiddag was het tijd voor een serieus debat over een beladen onderwerp: genetisch gemodificeerde organismen. Voor- en tegenstanders discussiëren met en voor een volle zaal over wellicht het meest beladen voedselthema van dit moment.

Na het Grote Vlees Debat en het Grote Landbouw Debat is het deze FFF-editie tijd voor het Grote GMO debat. Een complex onderwerp en daarom hoort het juist op het Food Film Festival thuis, legt YFM-voorzitter Joris Lohman uit: "tijdens een YFM-project vorig jaar kwamen we er achter dat het onderwerp zo beladen is. Daarom vinden wij het tijd voor een echte discussie met alle partijen".

Verrassend genuanceerde discussie
En die discussie komt er. De sfeer van het debat is in tegenstelling tot het gepolariseerde onderwerp verrassend  genuanceerd. De zes sprekers geven in de discussie blijk begrip te hebben voor elkaars standpunten en gaan in op feiten en misverstanden rondom dit onderwerp. 

"Genetische modificatie is de techniek waarmee we de klassieke plantenveredeling kunnen versnellen en verbeteren door heel gericht bepaalde eigenschappen in het DNA van planten in te bouwen die via normale kruisingen niet mogelijk zijn of jaren tijd kosten", legt Bert Lotz uit. Lotz  werkt als agro-ecoloog bij Wageningen UR  en vertegenwoordigt de wetenschap in dit debat.

Nuttig of niet?
Hoe veilig en nuttig zijn GMO’s? De procedure voor toelating van GMO-gewassen is volgens Lotz zorgvuldig: "mits goed toegepast zijn de risico’s vergelijkbaar met klassieke veredeling". Tegelijkertijd is Lotz niet enthousiast over gewassen die met behulp van GMO’s resistent zijn gemaakt tegen onkruidbestrijdingsmiddelen. "In andere gevallen zijn GMO’s juist wel nuttig, bijvoorbeeld om de aardappel beter bestand te maken tegen de aardappelziekte". Volgens Lotz is het de toepassing die het risico en het gevaar bepaalt, niet de methode waarmee het is gemaakt.

De zaal heeft alle kans mee te doen aan het debat, het onderwerp leeft en sommige deelnemers stellen verwijtende vragen of poneren felle stellingen. Daaruit merk je  dat emoties een grote rol spelen. "En die emoties moeten we niet ontkennen" aldus filosoof Frans Brom van het Rathenau Instituut. Hij analyseert het maatschappelijk debat rondom GMO’s: "het is lastig: gewone burgers willen zich een mening vormen over het onderwerp, waarover zoveel onzekerheid bestaat, ook deskundigen zijn het niet altijd eens". 

Lotz en Brom zitten tijdens het debat op het podium en geven vanuit commentaar op het debat terwijl de voor- en tegenstanders met elkaar discussiëren. Een zeer geslaagde opzet: daardoor belandt de discussie niet in het vaak onvermijdelijke voor-tegen-spelletje. Ook debatleider Ruben Maes weet dit met goede vragen te voorkomen.

Syngenta vs Greenpeace
Welk probleem lost GMO eigenlijk op? Michael Kester van Syngenta en Herman van Bekkem van Greenpeace gaan hierover met elkaar in discussie. Kester betoogt dat GMO leidt tot een betere en een duurzamere voedselproductie. "Dat is nodig om in de toekomst voldoende voedsel te produceren voor de hele wereld". Volgens Van Bekkem zijn GMO’s niet nodig om de wereld te voeden. "Er is genoeg voedsel op de wereld, het is alleen niet eerlijk verdeeld". Verder kunnen we volgens Van Bekkem beter slim samenwerken met de natuur:  "van de GMO-technieken is veel te onzeker  wat de gevolgen op lange termijn zijn'. Kester, die werkt voor een van de grootste plantenveredelingsbedrijven die actief zijn in GMO’s, antwoordt : "natuurlijk zijn er risico’s, dat is onvermijdelijk, maar de toepassing van GMO’s de afgelopen twintig jaar heeft niet tot grote onvoorziene problemen geleid".

Problematisch is de machtsconcentratie die grote bedrijven hebben: er zijn maar vijf bedrijven actief in GMO, de toelating is zo ingewikkeld dat het voor kleine bedrijven onmogelijk is om ook GMO te ontwikkelen.  Orlando de Ponti, voormalig voorzitter van de International Seed Foundation, wijst er op dat het door nieuwe regels wel makkelijker wordt voor kleinere bedrijven om actief te zijn in de GMO-wereld.

Wat voor voedselsysteem willen we?
Bas Eickhout, Europarlementariër van GroenLinks, wijst er op dat de discussie vooral moet gaan over de vraag welk landbouwmodel we willen: "die discussie is er te weinig, dit moeten we niet aan de markt overlaten, daarvoor is het te belangrijk". De vraag is wat voor voedselsysteem willen we: "GMO’s passen in een streven naar efficiency terwijl ik liever wil kijken naar sufficiency, laten we bijvoorbeeld met zijn allen zorgen dat we minder voedsel verspillen".

In de wereld is het grotendeels GMO-vrije Europa de grote uitzondering: in de rest van de wereld worden enorm veel GMO-gewassen geteeld. "Door GMO’s totaal af te wijzen, plaatsen we ons als Europa buiten de discussie", aldus Kester.  Maar Europa importeert wel grote hoeveeIheden veevoer. Eickhout: we moeten ons afvragen waarom we zoveel veevoer importeren, waarom telen we het niet gewoon in Europa?

GMO’s zijn niet goed of fout
Een echte conclusie is er niet, toch heeft het een hoop opgeleverd. Debatleider Maes vat samen dat we na dit debat wel wijzer zijn, maar dat het ingewikkeld blijft: we zijn "more confused but on a higher level". We moeten accepteren dat de GMO-kwestie niet zwart-wit is. GMO’s zijn niet goed of fout, maar in sommige gevallen kunnen GMO-gewassen helpen, zo kunnen we voorzichtig wel concluderen. En laten we in het debat  vooral niet  te veel kijken naar of we voor of tegen zijn, maar vooral kijken naar het systeem en de voorwaarden waaronder we GMO’s willen gebruiken.

Tekst: Nelleke Polderman
Foto’s: Saskia Lelieveld

Deel dit nieuws!

Tweet