Het is Valentijnsdag, de dag waarop we schaamteloos romantisch mogen zijn en schalen vol hartvormige chocolaatjes mogen eten. Gewapend met emmers popcorn kijken we de meest kleffe films, romcoms of tearjerkers, gezellig tegen elkaar aangekropen in het donker van de bioscoop. Morgen eten we wel weer een appeltje en kijken we naar iets verantwoords. Dat is althans het beeld dat ik uit de media en van facebook krijg. Maar wat gaan we dan eigenlijk kijken?

En, voor het Food Film Festival niet onbelangrijk: hoe zit het dan met liefde en eten in films? In bijna iedere film zit wel een eetscene en in veel films speelt de liefde ook een rol. Het zou dan logisch zijn om tientallen scenes uit de mouw te schudden van intieme etentjes, dure restaurants of gewoon die chocolaatjes. En toch doemen allerlei scenes op waarin het juist helemaal niet goed gaat met de liefde aan tafel. Maar ja, ik heb dan ook geen schaal met chocolade hartjes op mijn tafel, die krijg ik de rest van het jaar al....

Laten we twee films onder de loep nemen, bij wijze van totaal niet representatieve steekproef:

Een van de mooist gestileerde maaltijden in de filmgeschiedenis tekent de kilte tussen twee net getrouwden: het huwelijksbanket uit Marie Antoinette van Sofia Coppola. De film schest het leven van Marie Antoinette, tot aan het moment waarop ze Versailles moet verlaten. We zien haar hoofd niet rollen, maar wel zien haar opkomst en ondergang en de start van de Franse Revolutie. Deel van haar opkomst is haar huwelijk met de Dauphin, de troonopvolger. Lodewijk XVI en Marie Antoinette zitten aan een tafel met het meest luxueuze eten dat je je maar kunt voorstellen, prachtig opgediend aan een schitterende tafel. Maar ze zitten wel een meter uit elkaar, kijken elkaar niet aan, staan stijf van de zenuwen en alle hofprotocollen maken het er ook niet beter op. Geen sprankje romantiek, laat staan liefde. Nog voor de openingscredits is duidelijk waar dat toe leidt: verveeld hangt mevrouw op een sofa, omringd door de meest waanzinnige taartjes, met aan haar voeten een hofdame die haar modieuze roze schoentjes aantrekt. Zelfs tussen dat goddelijke eten is ze blasé. Het is duidelijk dat haar decadentie olie is op het revolutionaire vuur, hoewel de film haar redelijk sympathiek portretteert.

Misschien is het beter in de meest romantische film van vorig jaar, de met BAFTAs overladen, gedoodverfde Oscar winnaar The Artist van Michel Hazanavius te bespreken? Deze prachtige ode aan film en aan de verbeelding laat iedereen met een goed gevoel de bioscoopzaal uitlopen. Voor wie de afgelopen maanden even iets heeft gemist: The Artist is een film over de opkomst en ondergang van een filmacteur in de tijd van de stomme film, gefilmd in zwart/wit en zonder dialoog, maar met aanstekelijke muziek, geweldige mimiek en het allerzoetste filmhondje ever.

The Artist kent drie belangrijke eetscenes, en alledrie zijn heel belangrijk voor het verhaal, maar romantisch zijn ze niet. De laatste verklapt de ontknoping, dus hier zijn de eerste twee:

Hoofdrolspeler Jean Valentin zit aan de ontbijttafel met zijn vrouw, die de krant leest. Groot op de voorkant staat Valentin die op de wang gezoend wordt door een onbekende dame bij de premiere van zijn nieuwste succesfilm. Iedereen speculeert wie die dame is, en of het de geheime liefde is van Valentin. Zijn vrouw is not amused, en hoe valentin en zijn hondje ook schmieren en charmeren, ze blijft boos en verlaat de ontbijttafel. Dat huwelijk is voorbij. De scene is belangrijk omdat het niet alleen de eerste barstjes in de schone schijn van Valentins leven laat zien, maar ook omdat het het wezen van deze film laat zien: met deze rechtstreekse verwijzing naar een soortgelijke ontbijtscene in Citizen Kane, betoont regisseur zich schatplichtig aan de grote zwijgende filmmakers.

In de tweede scene dineren Valentin en het meisje dat hem zoende, Peppy Miller in een druk restaurant. Valentin is dan een vergeten ster, omdat hij weigert geluidsfilms te maken. Peppy daarentegen, wordt geinterviewd als de nieuwe ster. Het is duidelijk dat zij hem voorbij gestreeft heeft als ze zegt (op titelkaart):

Valentin verlaat het restaurant. Hij is een gebroken man.

In al zijn eenvoud is deze scene een soort samenvatting van de film. Maar het is een komedie, dus het loopt uiteindelijk goed af.

The Artist is geen foodfilm, hoewel ook hier eten vol symboliek zit. Het is wel een film over de liefde; de liefde voor film. Dus eigenlijk is deze film heel geschikt voor een valentijnsdate.

Misschien laat ik de pasta maar staan en ga ik ‘m stiekem nog een keer zien. Met mijn lief en een bak vol popcorn.

Helen Westerik geeft samen met Louise Fresco op zaterdag 17 maart een inleiding op de film Tampopo. Het boek Verraad, Verleiding en Verzoening is te koop in de festival shop.