Hoeveel wordt er dan verspild? Nou, dat ligt er ten eerste aan wat je allemaal onder voedsel én onder verspilling verstaat. In principe verstaan we onder voedsel alle organische stoffen die organismen nodig hebben. Mens en dier, dus. En verspilling is natuurlijk het weggooien van eten, voor- en achterin de keten. De consument gooit jaarlijks tussen de 8 en 11% weg van al het eten dat in huis wordt gehaald. Dat is ongeveer 50 kg per persoon, en 120 kg per huishouden. Verder terug in de keten verdwijnt nog eens 10% tot 20% bij de productie, 2% tot 10% in de industrie en handel en 3% tot 6% in retail en out-of-home-markt. In 75% tot 90% van de gevallen gaat het zelfs om verse producten (Milieu Centraal). Eerlijk gezegd word ik alleen maar duizelig van dit soort aantallen. Ook heb ik als consument veel last van de ‘fundamentele attributiefout’, dat betekent dat ik denk dat ik weinig eten weggooi, terwijl ik waarschijnlijk ook op bovenstaand gemiddelde uitkom. Als YFM-er ben ik me ontzettend bewust van voorgenoemde cijfers, en zo snijd ik met liefde de schimmel van mijn kaas, maar gooi ik tegelijkertijd een hele krop biologische sla weg, die volledig is vergeten en dus verpieterd in de Groenlandse condities van mijn ijskast. Maar ik wil wel graag snappen hoe we verspilling kunnen aanpakken. 

En om daar meer inzicht in te krijgen, bestaan er allerlei modellen. Zo heeft ook de EPA (Environmental Protection Agency van de Verenigde Naties) hun visie in een prachtmodelletje gegoten. De zogeheten Food Waste Pyramid. Deze omgekeerde pyramide geeft aan wat je het beste kan doen met voedsel dat anders verspild wordt. De eerste suggestie is een inkopper, al is-ie makkelijk gezegd dan gedaan: verspil gewoon minder. Levert je waarschijnlijk ook nog geld op. Of je nou boer, supermarkt of thuiseter bent. Maar in de horeca bijvoorbeeld, worden porties niet graag aangepast, omdat gasten met een gevulde maag de deur uit moeten lopen. Als tweede, geef het eten aan anderen. Ook daarvoor zijn in Nederland niet altijd de juiste infrastructuren aanwezig, en werkt de Voedsel- en Waren Autoriteit ook niet altijd mee. De prullenbakken van supermarkten zitten vol verpakt voedsel, waarvan de THT-datum is overschreden. Hetzelfde geldt voor het inzetten van aardappelschillen en venkelharten als varkensvoer, want ook daar gelden strenge regels. Als vierde optie, kan voedsel bewerkt worden, tot bijvoorbeeld olie (brandstof). En de allerlaatste, minst gunstige optie is pas composteren. Op verbranding na, dan. 

Voedselverspilling is typisch een probleem van deze tijd. Een complex probleem. Dit betekent dat er moeilijk één probleemeigenaar aan te wijzen is. Consumenten, overheid en bedrijfsleven (ketenpartijen) hebben allemaal invloed. Positief én negatief. Toch heeft geen een partij de sleutel in z’n achterzak. Dat betekent dat we allemaal verder moeten kijken dan onze neus lang is, en naast ons best doen op eigen terrein, meekijken over de schouder van de ander. 

Ondanks dat de omgekeerde pyramide niet veel soelaas lijkt te bieden, gebeurt er ondertussen ontzettend veel. En wordt het tegendeel bewezen. Zo maakt Too Good To Waste zich hard om de verse groenten en fruit in supermarkten te redden door het ontwikkelen van nieuwe producten, zoals een yummy gazpacho. En Kromkommer verzamelt alle kromme komkommers, tweebenige wortels en kronkelige courgettes en brengt ze samen in één groentepakket. Een offensief tegen het voedselschoonheidsideaal! Voedseljutters is een Brabants initiatief dat boeren koppelt aan grijpgrage consumenten. Letterlijk, dan. Want je kunt je abonneren op een boer en daar de wortels en aardappels rapen die niet gerooid worden door de machine. En dit is pas het begin! Dat weet ik zeker. Er waait een golf van optimisme door verspillingsland. Ik kan niet wachten tot Eerste Hulp bij Voedselverspilling een feit is!

Door: Barbara Putman Cramer