Het Grote VLEES Debat
"De naam van het debat is eigenlijk een beetje misleidend”, zo opent debatleider Ruben Maes Het Grote VLEES Debat op zaterdagmiddag in de theaterzaal van Studio/K. "Het had eigenlijk beter 'het grote dierlijke eiwit gesprek' kunnen heten, maar dan waren jullie vast niet in zulke aantallen gekomen.” En druk is het in de zaal. Om tien over 4 al is de maximale capaciteit bereikt en kan er helaas niemand meer bij. Gelukkig is het hele debat opgenomen en kan het nog teruggekeken worden.
Ondanks de drukte is de sfeer in de zaal opperbest. Zo'n 100 mensen zijn op tijd binnen om zich door de ingesproken voedsel-monoloog van NRC Next-collumniste Emma Bruns mee te laten leiden door het leven van een toekomstig Bifi worstje. Een ietwat zwaar begin (met humor, dat wel) van een middag die toch het best gekarakteriseerd kan worden als realistisch positivistisch.
Na de monoloog wordt de kennis van de zaal getest én aangescherpt met een heuse Vlees Pubquiz. In vier vragen komen we er onder andere achter dat een bitterbal gemiddeld maar uit 20% vlees bestaat, dat we op een volledig plantaardig menu in 2050 zo'n 4 miljard mensen meer zouden kunnen voeden en dat de reden dat biologische kip zo duur is mede komt doordat alle extra kosten terug moeten worden verdient op de marges van de kipfilet. Bovendien wordt de zaal tijdens de quiz naar goed YFM-gebruik met echt 'voer voor verandering' op haar gemak gesteld. Dé Vegetarische Slager, Jaap Korteweg, heeft voor de iedereen zijn 'net echte' vegetarische bitterballen meegenomen en Lisette Kreischer verwent het publiek met haar heerlijke veganistische cupcakes met zeewier.
Na een persoonlijke column van Hiske Versprille, schrijfster voor hard//hoofd en huis-columniste van het Food Film Festival, is de tijd aangebroken om met het debat, nee met het gesprék, te beginnen. Op het podium nodigt gespreksleider Ruben één voor één de relevante actoren uit die een mening hebben over de vlees keten en iets van de keten eisen of verwachten. Vanuit de politiek is dat GroenLinks Tweede Kamerlid Tofik Dibi, vanuit de wetenschap geeft Kimo van Dijk (Universiteit Wageningen) zijn visie, de kritische consument wordt vertegenwoordigd door Lissette 'Veggie in Pumps' Kreischer en vanuit Milieudefensie neemt campaigner Hugo Hooijer deel aan het gesprek. Meteen al wordt een van de rode draden van het debat zichtbaar. Zoals Ruben het beschrijft: "Het is een kip-ei discussie.” In dit geval letterlijk. Wie is er aan zet en moet de eerste stap zetten? De meningen zijn verdeeld. Tofik wijst naar het belang van een beweging van kritische burgers van onderaf. Hugo verwacht juist stevige regelgeving vanuit de overheid.
Na de introductie van de 'stakeholders', krijgen de schakels van de vleesketen zelf het woord. Zij zijn tenslotte mede-verantwoordelijk voor het huidige systeem en dus ook voor manieren om het systeem te veranderen. Voor het podium nemen Tom van Horrik (boer en bestuurslid NAJK), Paul Janssen van VION, Corine Holtmaat van de Vereniging Keurslagers en David Klingen, zelfstandig adviseur duurzaamheid die werkzaam is in de supermarkt sector, plaats. Allemaal hebben ze vanuit hun eigen plek in de keten een visie op duurzaamheid, waarbij met name ook het economisch perspectief een centrale rol inneemt. Zoals David het samenvat vanuit de bedrijfsvoering van de retail: "Het gaat om People, Planet én Profit. We willen goed bezig zijn, maar er ook aan verdienen.”
De economische beperkingen binnen de keten blijken een belangrijk onderwerp van gesprek. Een gesprek dat ons onder andere meeneemt van de portemonnee van de Nederlandse consument naar de soja velden van Zuid-Amerika, en van de discussie over megastallen in Brabant naar onze buren in Duitsland, waar VION een van de grotere vegetarische merken in de markt heeft gezet. Het raakt aan toekomst visies van minder vlees, kwalitatief beter vlees, gesloten nutriënten kringlopen, andere manieren van samenwerken binnen de keten en de mogelijkheden om meer eiwit-rijke gewassen (bijvoorbeeld lupine) in Europa te verbouwen en dat als alternatief voor Zuid-Amerikaanse soja te gebruiken.
Na een gesprek van meer dan een uur zijn de sprekers er samen nog niet uit. Wel wordt gaandeweg het gesprek duidelijk dat er bij iedereen bereidheid bestaat om constructief mee te denken, om samen te werken en om naar elkaar te luisteren. Minder en kwalitatief hoogwaardiger vlees is een van de visies die aanknopingspunten lijkt te bieden voor de toekomst. Terwijl dit soort debatten nogal eens neigt te vervallen in het elkaar de zwarte piet toespelen, blijft de toon tijdens het gesprek steeds constructief. Het heeft misschien geen hapklare oplossingen opgeleverd, het heeft in ieder geval een collectieve zoektocht blootgelegd en duidelijk gemaakt dat wij allemaal: burgers, boeren, consumenten, verwerkers, supermarkten, milieuorganisaties, wetenschappers en politici een rol hebben in het vormgeven van een nieuw en beter systeem van eiwit productie en consumptie. Een discussie die ongetwijfeld voortgezet zal worden op basis van de constructieve input van alle deelnemers vandaag.
Een materie die zo complex is als het onderwerp van het Grote VLEES debat is nauwelijks in een verslagje van een paar honderd woorden te vatten. Gelukkig is het hele debat opgenomen. Het kan hier teruggekeken worden.
